Điều gì khiến cho chúng ta trở thành nô lệ của đồ vật?
Con người là một loài động vật mang tập tính xã hội. Vì vậy, một trong những nhu cầu thiết yếu của loài người là thể hiện giá trị của bản thân đối với những người xung quanh.
Giá trị của một con người thì được chia ra làm 2 nhóm lớn:
Giá trị bên ngoài như ngoại hình, khả năng vận động,... → Đây là những giá trị dễ được xã hội nhận ra.
Giá trị bên trong như kiến thức, tính cách, địa vị xã hội,... → Đây là những giá trị khó được xã hội nhận ra hơn.
Và để làm cho xã hội “dễ nhìn ra” những giá trị nội tại khó nhìn nhận bên trong, chúng ta thường sử dụng những đồ vật để biểu lộ điều đó.
Người muốn xã hội nhìn nhận như một người có tri thức sẽ có xu hướng sở hữu một tủ sách thật lớn với đa dạng các chủ đề.
Người muốn xã hội nhìn nhận như một người giàu có sẽ có xu hướng mua Iphone đời mới, đi xe sang, đeo đồng hồ xịn,...
Người muốn xã hội nhìn nhận như một người có gu thẩm mỹ sẽ có xu hướng mặc những bộ đồ phá cách, trang trí nhà cửa bằng các tác phẩm nghệ thuật hay sở hữu những album âm nhạc độc lạ,...
…
Việc sử dụng đồ vật để thay lời mình kể cho người khác về những giá trị ẩn sâu bên trong bản thân là một phương pháp khá tinh tế. Tuy vậy, nếu chúng ta quá phụ thuộc vào cách làm này, chúng ta sẽ dần nghiễm nhiên cho rằng nếu mình sở hữu càng nhiều đồ vật thì giá trị được biểu lộ ra ngoài sẽ càng lớn. Và vì thế cứ mỗi khi có cơ hội, chúng ta lại sắm thêm một món đồ mới với suy nghĩ sẽ “show” được cho người khác thêm những giá trị bên trong của mình.
Điều đó sẽ khiến chúng ta dần trở thành nô lệ của đồ vật (slave of possessions). Căn nhà của chúng ta sẽ không còn là nơi ở của bản thân mà sẽ là nơi ở của "đồ vật". Không gian sống của chúng ta sẽ đầy ắp đồ đạc nhưng lúc nào chúng ta cũng cảm thấy "thiếu thiếu cái gì đó" và ta sẽ lại mắc kẹt trong vòng lặp mua sắm vô tận để lấp đấy khoảng trống tâm lý đó.
Và đó là một nguyên nhân nho nhỏ khiến cuộc sống chúng ta dần dần bị đè bẹp bởi chính những đồ vật của mình.
*Bài viết ngắn này được tôi viết khi đang đọc cuốn sách Goodbye, Things: The New Japanese Minimalism của Fumio Sasaki.
Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết của tôi!
Kim,
21/09/2022